انعکاس نیازهای روز جامعه در "برادر"
به گزارش گروه فرهنگی به نقل از روابط عمومی رسانه ملی، جواد افشار بیش از دو سال از عمرش را به سریال «كیمیا» اختصاص داد و هنوز پخش این سریال به اتمام نرسیده بود كه به سراغ «برادر» رفت و تولید آن را برای ماه رمضان امسال آغاز كرد.
حالا به‌رغم همه انتقادهایی كه به آثار افشار وارد میشود، او به یكی از كارگردان‌های محبوب تلویزیون بدل شده و بعد از ماه مبارك رمضان نیز تولید یك اثر جدید را آغاز میكند.
آقای افشار سریال برادر را تقریبا بلافاصله بعد از اتمام سریال كیمیا شروع كردید. چه جذابیت‌هایی در فیلمنامه این كار وجود داشت؟
سال‌ها پیش طرح اولیه این قصه را خوانده بودم و برایم جذاب بود. در طول ساخت سریال كیمیا، فشار روحی و جسمی سنگینی را تحمل كرده بودم. دو سه سال درگیر بازسازی فضاهای سنگین انقلاب و دفاع مقدس بودم و برای همین دلم میخواست سریالی درباره مسائل اجتماعی روز جامعه بسازم.
دلتان نمیخواست كمی استراحت كنید؟
بهترین استراحت، انجام دادن كاری بود كه مرا از فضای كیمیا دور كند.
منظورتان از سال‌ها پیش، دقیقا چند سال است؟
تقریبا ده سال پیش آرش قادری طرح فیلمنامه‌ای به نام «سلطان» را نوشته بود كه مضمون اصلی همان چیزی است كه در سریال برادر میبینیم. قرار بود آن فیلمنامه را بسازم و حتی بخشی از پیش تولید نیز انجام گرفت، اما فیلمنامه به دلایلی كنار گذاشته شد و با مدیریت مسعود صباح در گروه فیلم و سریال شبكه دو، این طرح با رویكرد جدید، فضا و پرداخت تازه‌تر دوباره نوشته شد.
پیش تولید سریال سلطان به انتخاب بازیگر هم رسید؟
بله و برخی از بازیگرانی كه انتخاب كرده بودیم همین بازیگران سریال برادر هستند.
سریال «روز حسرت» را دیده‌اید؟
نه متاسفانه. مشغول كاری بودم و نشد كه این سریال را تماشا كنم.
مشتركات زیادی بین برادر و روز حسرت وجود دارد؛ مضمون، شخصیت‌ها و حتی بازیگران مشترك.
شاید شباهت‌هایی بین این دو سریال وجود داشته باشد كه از نظر من ایرادی ندارد، اما نكته اینجاست كه قصه برادر كاملا به روز است؛ مساله و نیاز جامعه امروز ما را مطرح میكند. این سریال به معضل قاچاق برنج میپردازد و از این منظر به مسأله لقمه حلال و حرام توجه دارد، حمایت از تولیدكننده و واردكنندگان قانونی، تحكیم روابط خانواده، پشتگرمیهای پدرانه و برادرانه را طرح میكند كه نیاز امروز جامعه ماست. حتی اگر شباهتی بین این سریال و مجموعه دیگری وجود داشته باشد از نظر من عیب نیست،چون نكات منحصر به فرد زیادی در این قصه وجود دارد كه برای مخاطب جذاب است.
بازخوردی از مخاطبان دریافت كرده‌اید؟
بله و خوشبختانه مخاطبان راضی هستند. موضوع برنج بخصوص این اواخر، خیلی حساسیت پیدا كرده است.40 درصد از برنج مصرفی كشور توسط شالیكاران داخلی تهیه میشود و60 درصد آن وارداتی است كه اگر به شیوه درست و قانونی با نظارت‌های گمركی و بهداشتی انجام شود خیلی هم خوب است، اما متاسفانه این طور نیست.
این سریال در پایان به یك نتیجه درست و روشن میرسد و پرده از راز قاچاق برنج برمیدارد؟
متاسفانه بخش قابل توجهی از كالاهای قاچاق از مبادی رسمی وارد كشور میشود. در سریال هم بارها اشاره كرده‌ایم قاچاق با وانت و پراید وارد كشور نمیشود بلكه با كشتی و كانتینر به داخل كشور میآید و گفته‌ایم اگر میتوانند دانه درشت‌ها را دستگیر كنند. ما به این موضوعات پرداخته‌ایم و در عین حال مراقب بودیم تلاش و زحمت كسانی را كه دارند به صورت درست و قانونی برنج وارد میكنند زیر سوال نبریم. در واقع با حفظ احترام و حمایت از واردات صحیح و قانونی، قاچاق را تقبیح كرده‌ایم.
میان بازخوردهایی كه از مخاطبان گرفته‌اید، لطیفه‌ها و شوخیها را هم شنیده‌اید؟ اسم سریال برادر را گذاشته‌اند كیمیای 2؟
نه. نشنیده بودم. چرا خب!
به دلیل بازیگران مشترك؟!
این نگاه احساسی است نه تخصصی. خودتان میگویید شوخی و لطیفه! اما از نظر من این واكنش مخاطب دو معنی دارد؛ یكی به این معناست كه سریال كیمیا در ذهن و قلب مردم راه یافته و ریشه عمیق دارد كه مخاطب آن را فراموش نكرده است و این بسیار خوشحال كننده است. دوم این‌كه من سعی كردم از بازیگران خوبی كه در كیمیا حضور داشتند، دعوت كنم و تعدادی دیگر هم دعوت شده بودند كه به دلیل مشغله كاری یا شخصی نتوانستند در سریال برادر كنار ما باشند. من ایرادی در این كار نمیبینم.
ما قصه‌گو هستیم و با كمك این بازیگران هر بار یك قصه تعریف میكنیم؛ یك روز قصه كیمیا و یك روز هم قصه برادر.
البته معمولا با گروه ثابتی از بازیگران كار میكنید. دوست ندارید هم خودتان همكاری با بازیگران دیگر را تجربه كنید هم به آنها امكان همكاری با خودتان را بدهید؟
بله، معمولا با گروه ثابتی از بازیگران كار میكنم، اما تعداد این بازیگران كم نیست. برای دهمین بار است كه با حسن پورشیرازی در سریال برادر همكاری میكنم. روش كار من این است وقتی با بازیگری كار میكنم كه از كارش راضی هستم و روابط حرفه‌ای و صمیمانه‌ای با او برقرار میسازم، دیگر بسادگی این بازیگر را از دست نمیدهم و سعی میكنم در كارهای بعدی نیز با او همكاری داشته باشم.
تا جایی كه من خبر دارم با حسین یاری قبلا همكاری نداشتید. انتخاب او بر چه اساسی بود؟
حسین یاری از دوستان عزیز من است كه چند بار میخواستیم با هم كار كنیم ازجمله در سریال كیمیا، اما درگیر بازی در یك فیلم سینمایی بود و نشد تا این كه بالاخره در سریال برادر قسمت شد در كنار هم باشیم و من هم خیلی راضی هستم.
در سریال برادر، شیوه‌های تازه‌ای در كارگردانی به كار گرفته‌اید؛ مثل دوربین روی دست و نمایش تصاویر به صورت زاویه‌دار یا حتی وارونه. چطور شد به سراغ این تجربه‌ها رفتید؟
انسان همیشه در حال یادگیری است و من هم ازجمله كسانی هستم كه دلم میخواهد تجربه‌های جدید داشته باشم.
همین تجربه‌ها را سیروس مقدم در تعدادی از سریال‌هایش داشت و بعد به این نتیجه رسید كه در مدیوم تلویزیون به نتیجه دلخواه نمیرسد.
من سعی كردم این تجربه‌های نو با محتوای اثر ارتباط داشته باشد و برای پیاده كردن این شیوه‌ها تحلیل داشتم. تحلیل من این بود كه نگاه اقتصادی، سنتی و بازاری حاج كاظم در حال بیثباتی، وارونگی و فروپاشی است؛ بنابراین هر وقت او با پسرش مواجه میشد، بخصوص در حجره با وارونه كردن تصویر، حس فروریزی را القا كردیم. این نگاه تحلیلی به چنین تجربه‌هایی منجر شد كه در برخی موارد موفق بود و در موارد دیگر به اغراق منتهی شد. من در این باره از مخاطبان سریال بازخورد گرفته‌ام، ولی باید این تكنیك‌ها را كه از نگاه من اساس و پایه منطقی و قابل قبولی داشت، تجربه میكردم.
بخشی از سریال شما ساختمان روزنامه جام‌جم را نمایش میدهد. بازسازی این فضا چطور انجام شد؟
ما نمیتوانستیم مزاحم كاركنان روزنامه جام‌جم بشویم و در ساختمان روزنامه فیلمبرداری كنیم. كار ما پردردسر و پرزحمت است؛ ولی سعی كردیم فضایی ایجاد كنیم كه مخاطب بپذیرد و آن را باور كند. البته ما همیشه اشاره كرده‌ایم این فضا بخشی از روزنامه جام‌جم است كه در آن روی موضوعات خاص كار میكنند. طراحی صحنه ما براساس مشاهدات عینی البته در مقیاس كوچك‌تر انجام شده و من فكر نمیكنم بجز دوستان ما در روزنامه جام‌جم كسی متوجه این موضوع بشود.
بعد از سریال برادر چه برنامه‌ای دارید؟
برای چند سریال و یك فیلم سینمایی دیگر وارد مذاكره شده‌ام كه در نهایت بعد از ماه رمضان درباره یكی از آنها تصمیم خواهم گرفت.
چگونه است كه در شرایط كاهش تولید تلویزیون و بیكاری برخی كارگردان‌ها، شما پشت‌سر هم سریال میسازید؟
لطف خداوند است.
رابطه‌ای یا مناسباتی میان شما و مدیران تلویزیون وجود ندارد؟
نه! چه رابطه‌ای؟ تعداد زیادی كارگردان در كشورمان هستند و به بیشتر آنها فرصت داده شده با تلویزیون همكاری كنند. برخی به هر دلیل نتوانستند به همكاری با تلویزیون ادامه دهند و برخی دیگر توانستند و من جزو دسته دوم هستم.
